29 Kasım 2018 Perşembe

"TEMİZ ve YEŞİL SİNGAPUR"'un 50 YILLIK HİKAYESİ


Sevgili ÇöpFit Gönüllüleri*,

Semtimizin, parkın, sahilin, dağbaşlarının temizliğini üstümüze vazife görüp, eğilip kalkıp, çöp topluyoruz ya... yalnız değiliz!

Güney Asya'nın "en temiz", "en yeşil" şehri Singapur'da genç yaşlı ve çocuklu ailelerden oluşan gönüllüler de, çöp toplama günleri düzenliyor.  29 Ekim 2018 tarihli BBC Haberi'ne göre, düzenli katılımcılar arasında bir de bölge milletvekili varmış.



Nee Soon bölgesi milletvekili Lee Bee Wah ayda en az bir kez çöp toplama, temizlik gününe katılıyor, seçmenlerini katılmaları için teşvik etmeye çalışıyor.  (Resim: Tim McDonald) 

Çevreye, doğaya saygısı olan vatandaş, iyilik hareketi olan bizim ÇöpFit'lere, milletvekili, belediye başkanı katılımı olur mu bilmem ama okuduğum haberden hareketle, Singapur'un en temiz, en yeşil şehir olmaya giden yolunu ve bugünkü durumunu aktarıyorum bu yazıda.

Bizler kamusal alanlarda, doğada topladığımız plastik, izmarit, ıslak mendil, teneke kutu, cam şişe, ambalaj kağıdı, çocuk bezi gibi türlü atık için torba yetiştiremezken, habere göre Singapur'daki gönüllüler zaten görece temiz olan yerlerdeki çalıların arasında buldukları tek tük izmarit, mendil gibi az sayıda çöple yetinmek zorunda kalıyorlarmış!  Temizlik görevlilerinin sayısı kabarık olmasına karşın, gönüllü çabalar dikkat çekiyormuş.   

Singapur'da ve Türkiye'de yapılan ÇöpFit arasında fark olması şaşırtıcı değil.  Singapur temizliği ile tüm dünyada nam salmış bir küçük ada, şehir devleti... Dünya Ekonomi Forumu, 2018 yılında, Singapur'u geleceğin teknolojilerine en hazır ülke ve en rekabetçi ekonomi olarak belirledi. Küçük ama etkisi büyük Singapur'un, Asya'nın en temiz şehri sıfatını kazanmasının 50 yıllık geçmişine buyrun. 

1965 yılında bağımsızlığını kazanan ülkenin ilk Başbakanı Lee Kuan Yew, bundan 50 yıl önce 1968'de, 

"Sadece daha hoş bir şehrin peşinde değiliz, daha temiz bir şehrin daha güçlü bir ekonomi yaratacağına inanıyoruz" 

diyerek, bir Ekim ayında "Singapur'u Temiz Tut" kampanyasını başlatmış.  

Singapur'da başlatılan temizlik kampanyasının öncekilerden farkı, para cezalarının toplumsal denetim aracı olarak ilk defa kullanılması. Bugün Singapur hala bu tür para cezalarının katılığı ile tanınıyor.  Şehirde satılan hediyelik eşyalar üzerinde sıklıkla kullanılan A Fine City - Güzel Bir Şehir, İngilizcenin azizliği ile Güzel Bir Şehir aynı zamanda, Para Cezası Şehri anlamına da geliyor.  Çöp ile ilgili küçük ihlal, kabahatler için devlet her yıl onbinlerce dolar ceza yazıyor.




A Fine City - Güzel Bir Şehir (aynı zamanda Para Cezası Şehri)

Temiz ve Yeşil politikası başta, kamu sağlığı mevzuatı, sokak satıcılarının alanlarının düzenlenmesi, kanalizayon sisteminin iyileştirilmesi gibi reformların bir parçasıyken, Başbakan Lee Kuan Yew, ilerledik ama hiçbir başarımız Güney Asya'nın en temiz, en yeşil şehri olma ünvanını almak kadar etkili, ayırıcı olmayacaktır diyerek temiz şehir hedefini hep ayrı bir yere koymuş.



Geçtiğimiz 50 yıl zarfında, 

kamusal eğitim faaliyetleri, yayınlar, kamu spotları, sağlık görevlilerinin konferansları, devletin saha denetimleri,  

70li 80li yıllarda, çeşitli ağaç dikme kampanyaları,

 "temiz tuvalet", "temiz fabrika", "temiz otobüs durağı" gibi başka kampanyalar yapılmış.

En temiz, en kirli dükkan, fabrika, kamu binası, kamu ulaşım aracı gibi yarışmalar düzenlenmiş.     

1976'da "Ellerini Kullan" seferberliği ile öğrenci, ebeveyn, öğretmen, müdür ve diğer devlet memurları haftasonlarında okullarını temizlemişler. 

Daha temiz bir Singapur hareketinin amacı kısmen ekonomik olsa da, yaşam standardının, halkın moralinin yükselmesi, hastalık seviyelerinin düşmesiyle sanayide, turizmde daha iyi ekonomik büyüme için gerekli şartlar ta oluşmuş.

1967 'de adaya gelen turist sayısı 200.000 civarında iken 2018'in ilk üç ayında bu sayı 10 milyonu bulmuş.  Ülkeye giren doğrudan yatırımlarda, yani iş sahası yaratacak kalıcı yabancı sermaye girişinde bugün Singapur dünyada beşinci sırada.

Aktardığım yazıda, bütün bunların çöp, temizlik kampanyası ile olduğu iddia edilmese de, sağlık, turizm gibi alanlarda fayda açık.  Turistler temiz bir şehre gideceğini biliyor, temiz caddeler ise kuralların, denetim mekanizmalarının işlediğine dair bir işaret yabancı yatırımcılara.

Ne kadar etkili bilinmiyor ama şu veya bu şekilde kampanyanın önemi kabul ediliyor.  Çöp karşıtı, temizlik hareketinin, devlet bütçesine maliyeti, 2010-14 döneminde yılda ortalama 3 milyon dolar olarak gerçekleşmiş. Bir devlet için yıkıcı bir rakam değil  

Her sorununu çözmüş gibi görünen Singapur'da, temizlik konusunda bugün tartışılan konu şu, mevcut temizlik aslında ülkenin zenginleşmesi ve düşük işçi maliyetleri ile çalıştırılan işçilerle  sağlanıyor...bu yaklaşım doğru ve sürdürülebilir mi? İstanbul'un Avrupa Yakası büyüklüğündeki şehrin kamusal alanlarının temizliği için yılda en az 87 milyon dolar harcandığı ve bunun değişmesi gerektiğini düşünenler var.  İkinci konu ise cezaların işe yarayıp yaramadığı.

Singapur Ulusal Çevre Ajansı Başkanı Liak Teng Lit'e göre cezalar, kamuyu bilinçlendirme çalışmaları ile beraber işe yaradı.  Ancak "Singapur şu an temiz bir şehir değil, temizlenen bir şehir" diyerek te, çekincesini ortaya koyuyor.  Bugün şehir cezalardan çekinen sakinleri nedeniyle değil artık daha varlıklı hale gelen şehrin çalıştırdığı yüksek sayıdaki temizlik işçisinin sayesinde temiz.  İşte bu nedenle Singapur'da yapılan ÇöpFit'in haber olduğunu düşünebiliriz.  Toplumda, temizlik başkasının işiymiş gibi görülmeye başlayınca, gönüllü faaliyetler değer kazanıyor.  ÇöpFit'e katılan Milletvekili Lee Bee Wah, insanlardaki bilincin ceza kadar önemli olduğunu,  bir görevli ve olaya tanıklık eden en az iki kişinin varlığını gerektiren ceza sisteminin işlemesinin o kadar da kolay olmadığını belirtiyor.  Seçim bölgesinde, 2013'ten beri, temizlik işçileri tatil günü yapılarak, herkesin kendi çöpünü kendi topladığını vurguluyor.  2013'teki ilk etkinlikte gönüllüler 1430 kg. çöp toplarken, 2018'te toplanan çöp miktarı 292 kg imiş.  Lee Bee Wah'a göre gönüllü faaliyetler, toplumun iyiye doğru değişebileceği mesajını veriyor. 

Yüzümüzü Singapur'dan Türkiye'ye çevirirsek, benzer amaçlarla Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 2017 yılında başlattığı “Sıfır Atık”; israfın önlenmesi, kaynakların daha verimli kullanılması, atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımının sağlanması hedefi dileriz başarılı olur, toplumda, kurumlarda karşılık bulur.  

Singapur'un küçük ihlaller, toplumsal aykırılıklar önemlidir yaklaşımı, sosyal bilimci James Q. Wilson ve George L. Kelling tarafından 1982 yılında geliştirilen kırık camlar teorisi yani kırık bir cama karşı toplumda, sistemde herhangi bir tepki, yaptırım yoksa başka camların kırılmasının da aynı tepkisizlikle karşılanacağı mesajı verilmiş olur ki, sonuçlar olumsuz manada katlanıp büyüyebilir görüşü ile uyumlu görünüyor. Bugün olmaması gereken yerde bulunan bir çöp parçasına göz yummak, yarın başka türlü sıkıntıların habercisi olabilir gibi... Aslında bu konuları, sosyal psikoloji, sosyoloji alanında çalışan bilim insanlarına danışmak, konuyu enine boyuna tartışmak gerekir. Bir sonraki yazımızda da bu dileği gerçekleştirmek ümidiyle, hoşçakalın...


* Sağlık için yürüyüp koşarken, elindeki poşete gördüğü çöpleri toplayıp, temiz bir çevreye katkıda bulunayım, parkım, sahilim, yeşil alanlarım pırıl pırıl olsun diyen, gezegeni, memleketini, sokağını sahiplenen, atılan her adıma, yerine ulaşan her çöpe değer veren, şikayete, öfkeye teslim olmayan, çözümün parçası olmayı seçen HER ÇÖP, HER ADIM FARK YARATIR diyen gönüllü grup.




0 yorum :

Yorum Gönder